ما وقتی با یک گلدوزی باستانی ایرانی روبرو می شویم. اولین واکنش ما بند آمدن نفس است. بله این نقوش براستی نفس گیر هستند.اولین دلیل آن پویایی نقوشی است که می بینیم. یعنی انگار در حال حاضر زنده هستند.دلیل بعدی دقت در طراحی است که ما را مجبور فکردن می کند.چطور ممکن است در هزاره های پیش چنین طرح های خارق العاده بوجود آمده.
با بررسی موادا اولیه بکار رفته در این رو دوزی ها متوجه گرانی و ارزش این مواد می شویم .یعنی کیفیت مواد اولیه بکار رفته در این دوخت ها تا حد زیادی غیر قابل قبول برای زمان ایجاد آنها است.ثروتمندان محلی نقش بسزایی در تامین سرمایه برای تولید این گلدوزی ها است. که می تواند بخاطر در آمد زایی و فروش آن به دیگر مناطق و تجارت با این کالا ها بوده باشد.
در بعضی از این رو دوزی ها زندگی مجلل مرذمان منطقه را می بینیم.اسب سواری یکی از این طراحی است که مردانی با پوشش های نفیس را در حال سوار کاری را نشان می دهد. نقوش دیگر مردان و زنان در درختزار های زیبا را نشان ما می دهد .که زندگی متمدنانه ایرانیان در بیش از 2500 سال پیش نشان می دهد.همگی ما را دچار شگفتی می کند. و در واقع ملل دیگر را به فکر وا می دارد.
از گذشته های دور می بینیم و از رمانی که انسان ها آغاز به کار بردن پوشاک شدند! اضافه شدن تزیین پوشاک هم به ساخته های را می بینیم. گلدوزی در این بین یکی از مهمترین تزئینات برای پوشاک مورد استفاده زنان و مردان بوده است. و در هر بخش جهان به گونه ای متفاوت پیش رفته و شنل دوزی مورد بررسی این نوشته هم یکی از انواع گونه های گلدوزی پوشاک است.
اگر بخواهیم شناختی دقیق تر از شنل دوزی داشته باشیم :باید آن را به زیر بخش اصلی تقسیم کنیم:1- دوخت زنجیری که به آن قلاب دوزی هم می توانیم بگوییمکاین دوخت دارای برجستگی بسیار بیشتر از گلدوزی دارد و بصورت بخیه های درشت تر می بینیم.2-دوخت هوله ای که شنل دوزی/پانچ دوزی بیشتر با این دوخت در ایران شناخته میشود.دارای ضخامت و برجستگی است که مورد نظر بسیارزی از تولید کنندگان پوشاک است.
در بررسی متوجه میشویم که شنل دوزی در آغاز بیشتر روی منسوجات تزیینی مورد استفاده در خانه ها استفاده میگردیده. مانند روتختی و ملحفه و اما در ادامه با توجه به زیبایی که به پارچه می داده می بینیم که دایره استفاده از آن گسترش پیدا کرده و به دیگر حوزه های پوشاک و منسوجات نیز وارد شده منجمله کت، روسری و… نیز استفاده می شود. شنل دوزی روی تیشرت کلاه، کیف، هودی، کاپشن و لباس های زمستانه و ضخیم بیشتر کاربرد دارد.
اگر ما نگاهی یکنیم به اینکه چگونه مد در سراسر قاره تأثیر گذاشته است و چگونه روندها از شهری به شهر دیگر از طریق پارچه ها، رنگ ها و برش های مختلف گسترش یافته است. و باز نگاهی بکنیم به مصنوعات نساجی مانند گیج های شبکه، سوزن های دوک نخ ریسی و چوب های بافندگی، در تمدن های باستانی یافت شده اند که قدمت آن ها به عصر مشترک 5000 سال پیش بازمی گردد.
با نگاهی به تاریخ متوجه می شویم که در دوره قرون وسطی، تولید پوشاک و پارچه به دلیل استفاده گسترده از رنگ و چاپ به اقلام برجسته ای تبدیل شد. در اروپای اوایل قرون وسطی (در حدود 400 تا 1100 عصر رایج)، سبک لباس به موقعیت جغرافیایی، پارچه و هدف بستگی داشت. فرانکها، آنگلوساکسونها و ویزیگوتها لباسهای عملی مانند تونیک، کمربند، شلوار مشهود یا ساق میپوشیدند.
ملاحظه می کنیم به طور کلی، مد به عنوان سبک های لباس پوشیدن دائماً در حال تغییر طبقه بندی می شود که تولید انبوه و مصرف انبوه است. البته، چند قرن پیش، ما شبکه های اجتماعی امروزی را نداشتیم که بتوانیم در نزدیکترین شهر به آن برویم . لباسها دستساز بودند، بنابراین ساخت آنها زمان بیشتری میبرد، به اندازه امروز برای ما در دسترس نبود و محدودیتهای منطقهای نیز وجود داشت: هر منطقه فقط به منابع طبیعی خود دسترسی داشت، بنابراین نوع خاصی از پارچه ممکن بود فقط در یک منطقه خاص برای ما موجود باشد
نخست باید بدانیم که طرح را برای چه محصولی انتخاب می کنیم. این امر باعث می شود طراحی ما با محصول هم خوانی داشته باشد. در بسیاری از موارد دیده ایم طرح روی پوشاک با نوع مصرف ان کالا هم خوانی ندارد. این امر قطعا در ارائه و فروش کالا تاثیر زیادی خواهد گذاشت. چرا که یک طراحی خوب در جذب مشتری برای خرید کالا نقش بسزایی دارد. در بعضی از مواقع با عدم ان مواجه می شویم
دومین گامی که در طراحی باید مد نظر داشته باشیم .رده سنی است که می خواهد از محصول ما استفاده کند. چرا که عدم سنخیت طرح با رده سنی باعث عدم ارتباط مشتری با کالا می شود که این خود در فروش کالای مورد نظر ما تاثیر مشخص خواهد گذارد. مثلا اگر ما کالایی را برای رده سنی کودک طراحی می کنیم .باید برای کودک قابل حس باشد.و قابل ارتباط بر قرار کردن. در غیر اینصورت هدف نهایی قطعا حاصل نمی شود.
از دیگر مواردی که باید در نظر بگیریم. تامین سلایق فرهنگی که محصول برای آن کشور یا منطقه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.این مساله باعث رسیدن به هدف با کم ترین انحراف برای ما می شود. البته اگر هدف ما محصولی باشد که برای طیفی وسیعی از کشور ها تولید می شود.باید سعس کنیم از عناصری در طراخی استفاده کنیم که برای بیشتر مردم ان مناطق یا کشور ها قابل لمس باشد.
گلدوزی یکی از بهترین جلوه هایی است که برای نمایش بهتر پوشاک و فروش بیشتر آن استفاده می شودگلدوزی بر روی پوشاک قدمتی دیرینه دارد. بطوریکه در بیشتر نقاط دنیا استفاده از طرح های محیطی و مربوط به مناطقی که پوشاک در ان استفاده می گردیده,بسیار رایج بوده.ایران نیز از این قاعده مستثنی بوده. در شمال ایران رشت دوزی داشته ایم. در جنوب بلوچ دوزی و در مرکز ایران پته دوزی
ورود چرخ های صنعتی به حیطه گلدوزی. گستره استفاده از گلدوزی برای تزیین پوشاک را وسعت داد بطوریکه در حال حاضر ما حداکثر استفاده از گلذوزی را برای تولید پوشاک در ابعاد صنعتی و نیمه صنعتی داریم.چرخ ها صنعتی ابتدا تنها قابلیت تک رنگ را داشتند اما به مرور ما ورود دستگا های گلدوزی با قابلیت چند رنگ بعلاوه قابلیت دوخت های متنوع را شاهد بوده ایم.شنلدوزی یکی از این قابلیت ها است.
در دنیای پر رقابت امروز یکی از شیوه هایی که ما برای تزیین پوشاک خود می توانیم استفاده کنیم.تیکه یا اپلیکه آماده است. بطوریکه گلدوزی را بر روی پارچه هایی برش خورده توسط لیزر در تیراژ بسیار بالا تولید می کنیم.بزرگترین ویژگی این کار برای ما گایین آوردن قیمت تمام شده گلدوزی است. از طرف دیگر باعث میی شود ما بعنوان تولید کننذده از تنوع زیادی در بکار بردن گلذوزی های متفاوت داشته باشیم.
با نگاهی به پوشاک مناطق مختلف ایران متوجه می شویم در بسیاری از مناطق از سوزن دوری برای تزیین پوشاک ان منطقه خاص استفاده می گردیده بطور مثال: در تزئین لباسهای زنان و مردان و کودکان، رودوزی بقچه و بند آن برای جهیزیه دختر یا پسر، قابها، آیینه، شانه، لباس عروسی برای عروس و داماد، سربند، مچ بند، گردن بند، کیف لوازم آرایشی، رومیزی، ملحفههای کوسن/بالش، روتختی، آویزهای دیواری، کیف پول/کیف/کوله پشتی زنانه و … تجلی مییابد. امروزه، این هنر برای دکوراسیون خانههای معاصر نیز استفاده میشود.
بی شمحیط پیرامونی هر منطقه تاثیر مستقیم بر پوشاک آن منطقه ما برای ما دارد: هنرمند، طرح و نقش را در ذهن خود از شکل حیوانات، عناصر موجود در طبیعت اطراف خود، ادوات و ابزار جنگی و باورهای مردمانش الهام گرفته و سپس طرحهای زیبا و در عین حال ساده آنها را بر روی پارچه پیاده میکند که هر یک از این نقشها علاوه بر نماد و نشانهای جداگانه، جنبه تزئینی نیز دارد.
در سرتاسر جهان، پوشاک اقوام مختلف از باورها، اعتقادات آن منطقه نشأت گرفته استاز جمله آیینهای دینی و مذهبی، مراسم سوگواری و عزا. در جشن و سرورها نوع پوشش مزین به سوزندوزی استفاده میکند. این لباسها بر اساس نوع مراسم دارای تزئینات متفاوتی است. لباسی که در مراسم های عروسی و جشنها پوشیده می شود به ویژه لباس عروس دارای سوزندوزی بسیار بوده و از زیبایی خیره کنندهای برخوردار است.